De Knevelaar & Waanzin

'sGeef Zola een mens en hij zal niet rusten tot hij het beest in hem heeft ontdekt. Geef Oller een beest en hij zal niet rusten totdat hij zijn ziel gevonden heeft.' Deze gevleugelde woorden zijn bij uitstek van toepassing op de twee korte romans van de magistrale Catalaanse prozaïst Narcís Oller die in deze uitgave zijn samengebracht. 'sDe Knevelaar's (1884) gaat van start als een naturalistische novelle over de gevolgen van de industriële revolutie voor een provinciestadje in Catalonië, maar al snel waart de lezer door de krochten van de zielen van Oleguer, alias de Knevelaar, en Tuies, een stel dat eerst wordt verenigd en daarna uiteengedreven door hun hartstocht voor het slijk der aarde. Hun perverse romance mondt uit in een macaber einde à la Edgar Allan Poe. In 'sWaanzin's (1899) vertelt Oller het tragische levensverhaal van Daniel Serrallonga: grondbezitter, volksvertegenwoordiger, revolutionair, maar bovenal slachtoffer van een erfelijke geestesziekte, die zich manifesteert in een reeks bokkesprongen die hemzelf en zijn naasten in steeds grotere moeilijkheden brengen. Met deze perspectivistische korte roman, gebaseerd op een casus uit zijn advocatenpraktijk, plaatste Oller zich overtuigend in de literaire voorhoede van zijn tijd. De Catalaanse auteur Narcís Oller i Moragas (1846-1930) combineerde zijn werk als advocaat met het schrijverschap. Als tijdgenoot van Benito Pérez Galdós en Émile Zola is hij de grondlegger van de moderne Catalaanse roman. In Nederlandse vertaling verschenen eerder Ollers romans Pilar Prim en Goudkoorts, zijn magnum opus.