De Pottenbakkers Van Gouda 1570-1940

De pottenbakkers van Gouda 1570-1940 en hun betekenis voor de geschiedenis van de Nederlandse keramiek Adri van der Meulen en Paul Smeele In Gouda bloeide gedurende ruim 350 jaar het pottenbakkersambacht. In de talrijke, vaak kleine bedrijven werd de ambachtelijke kennis van generatie op generatie doorgegeven. De werkplaatsen - gelegen in de Goudse binnenstad - bleven soms eeuwenlang in gebruik. Dat de Goudse industrie al die eeuwen wist te overleven kwam door een aantal factoren. Allereerst leverde Gouda een kwaliteitsproduct. Vooral de groene en gele potten vonden veel aftrek, met name op de Amsterdamse markt. Verder zorgde de Goudse tabakspijpenindustrie voor een constante financiële basis: met de pijpenindustrie waren financiële afspraken over het bakken van pijpen in de ovens van de pottenbakkers. De Goudse industrie wist zich ook aan te passen aan nieuwe vragen vanuit de markt. Tegen het eind van de achttiende eeuw, toen het economisch klimaat verslechterd was, schakelden de Goudse pottenbakkers massaal over op de namaak van Frankorter potten. Dit uit Duitsland geïmporteerd aardewerk zette na 1760 de aardewerkmarkt compleet op z'n kop. Maar Gouda wist met de namaak ervan ruim honderd jaar lang succesvol te blijven. Eind negentiende eeuw werd Gouda zelfs het grootste productiecentrum van Nederland en waren Bergen op Zoom, Oosterhout en Friesland, de andere drie spelers op de Nederlandse aardewerkmarkt, voorbijgestreefd. Met de oprichting van plateelbakkerij Zuid Holland in 1898, door de pottenbakkers Adriaan Jonker Kz. en Egbert Estié doet het kunstaardewerk zijn intrede in de Goudse nijverheid. Ook de pijpenfabrikanten Van der Want en Goedewaagen verzetten hun bakens en gaan zich hierop toeleggen. De kleinere kunstaardewerkfabrieken die tussen 1920 en 1940 worden opgericht zijn veelal gesticht door werknemers van de oude pottenbakkerijen en daarmee sluit de productie van het Goudse kunstaardewerk aan op de eeuwenlange Goudse keramische traditie. Dit boek beschrijft de rijke geschiedenis van het Goudse pottenbakkersambacht, de Goudse producten zelf, de rol van het gilde, maar ook de meer sociale aspecten komen ter sprake, zoals de rol van vrouwen in het bedrijf. Tevens wordt de positie ten opzichte van de andere Hollandse steden onder de loep genomen. Uitvoerig archiefonderzoek ligt ten grondslag aan de boeiende en ruim geïllustreerde geschiedschrijving van deze voor Gouda zo belangrijke industrie.