Concerti Per Violino - CD (3760107400154)

"De vroege vioolconcerten[...] Dit programma presenteert voor het eerst bijna alle vroege concerti die niet in Vivaldi's gedrukte verzamelingen waren opgenomen. Sommige daarvan zijn volkomen onbekend en werden nooit eerder opgenomen. Omdat de catalogus nog niet is bijgewerkt met de resultaten van recent onderzoek, zijn verschillende van deze werken nog steeds opgenomen in het supplement ('sAnhang's), waarnaar materiaal van twijfelachtige toeschrijving werd verwezen.Slechts één van de hier gepresenteerde composities, RV 274, is niet van absoluut zekere authenticiteit. Dit korte concerto komt voor in twee bronnen, die beide uitdrukkelijk Vivaldi als componist vermelden; dit is een goed teken, maar we kunnen er niet zeker van zijn dat de ene niet van de andere is gekopieerd. Ook in de ritornelli van dit concerto vinden we de unisono en de opvallende dynamische contrasten die typerend zijn voor de stijl van de componist. Maar dan roepen andere stilistische kenmerken twijfel op. Dit concerto, als Vivaldi het inderdaad geschreven heeft, zou een van zijn vroegste composities zijn, daterend van rond 1700.Heel anders van schaal is het Concerto RV 355, ook van rond de eeuwwisseling, dat een hele opeenvolging van delen presenteert, zoals in de sonate van het 'soude type's. In plaats van de viooltaal van Corelli over te nemen, maken de solopartijen gebruik van de snelle ostinato figuren van de fantasieën die regelmatig door de violisten van Noord-Italië en Tirol werden gebruikt voor hun virtuoze vertoon. RV 355, die samenvalt met de concerti voor ""due violini che concertano soli"" van Torelli's Opus 8, is het vroegst bekende voorbeeld van een virtuoos concerto voor soloviool. De solist is niet langer een concertogroep, zoals in het concerto grosso, maar een individuele speler - autonoom, solist - met een idiomatische, virtuoze stijl, en de vioolpartij vormt een thematisch contrast met het orkestmateriaal.De concerti RV 175 en RV Anh.10, daterend uit de jaren 1705-10, volgen dezelfde structuur, met contrasterende delen, als RV 355. Het zevendelige RV 175 is een uitgebreid concerto grosso dat gebruik maakt van een breed klankspectrum, met unisons, gebruik van imitatie in de concertini, en ritmische motieven gedeeld door meerdere stemmen. RV Anh.10, een dicht en dramatisch werk, moet wel het meest opmerkelijke bewaard gebleven solovioolconcert van het eerste decennium van de achttiende eeuw zijn (het was een van de concerto's die Bach gebruikte voor klaviertranscripties). Waarom werd het dan niet opgenomen in L'sEstro Armonico? Misschien omdat het werk een oudere vorm heeft en dus niet representatief is voor het driedelige concerto dat Vivaldi voor die verzameling had gereserveerd. Of misschien vond hij dat de Europese violisten in het algemeen nog niet toe waren aan zo'sn hypnotiserende en agressieve virtuositeit. Het is duidelijk dat Vivaldi, die zijn werken zo breed mogelijk wilde verspreiden, ervoor gezorgd heeft dat L'sEstro Armonico en La Stravaganza alleen composities bevatten waarvan hij vond dat ze technisch en stilistisch binnen het bereik van Europese musici lagen. (Ongetwijfeld verklaart dezelfde reden waarom hij ook zijn beroemde Fantasieën nooit heeft laten publiceren.)De concerti RV 176, 220, 275, 291 en 338 (ook van rond 1710) geven ons een goed idee van het scala aan vaardigheden en hulpmiddelen dat Vivaldi gebruikte om het publiek, dat hield van uitdagende muziek, voortdurend te verrassen en te boeien. RV 220, 275 en 338, met hun uitzinnige tempo's, bevatten briljant vertoon van virtuositeit, toonladderpassages, arpeggio's en snelle afwisseling van open en gestopte snaren (bariolages). De minder gesofisticeerde RV 291 en de zeer uitvoerige RV 176 hebben een strikt regelmatig ritme en maken ruim gebruik van hoge posities, trillers, springende snaren, dubbele registers en akoestische contrasten. In al deze concerti wordt het virtuoze effect ondersteund door een veelheid aan orkestrale effecten: de begeleidingen verschuiven van het harmonische weefsel naar de ritmische tegenmelodie, waarbij echo's worden gebruikt om dubbelzinnigheid te creëren; soms verdwijnen ze zelfs helemaal, de solist in de steek latend, alsof ze hem uitdagen om door te gaan en zijn waarde te bewijzen.De langzame delen geven spontaan uitdrukking aan veel verschillende emoties op een manier die in die tijd onvergelijkbaar was in de instrumentale muziek. RV 220, met zijn 'svalse's ostinato, bereikt het toppunt van jubel; RV Anh.130 presenteert een exquis lamento; RV 176 (vrijwel gebaseerd op dezelfde dans en hetzelfde concept als RV 381) is een voorbeeld van virtuoos recitatief; RV 377 en RV 291, die veel op elkaar lijken, zijn uiterst introspectief. Vivaldi gebruikte een iets andere versie van het laatste deel (RV 291), met zijn complexe chromatiek, in La Stravaganza.Verder opent dezelfde verzameling met het eerste deel van zijn concerto grosso RV 381 (ook een van de delen die Bach voor klavecimbel transcribeerde), met zijn briljante maat, indringende ritmiek en opmerkelijke, typisch Italiaanse, vloeibaarheid.De talloze kenmerken die voor elk van deze composities kunnen worden genoemd - diversiteit in schrijfwijze, structuur, thema's, concept, context - brengen ons tot de conclusie dat het Vivaldiaanse concerto werd geschraagd door sterke formele en instrumentale tradities, waaraan de componist de vruchten van zijn experiment, vindingrijkheid en grenzeloze verbeeldingskracht toevoegde, met toevoeging van dramatische kwaliteiten, emotie en vreugde. Voor Vivaldi was het concerto een perfect vehikel van vrijheid, dat hem tegelijkertijd in staat stelde de menselijke hartstochten uit te vergroten.Olivier Fourès"