Novak: Pan, A Tone Poem For Piano - CD (5029365102193)

Een meesterwerk van de Tsjechische laat-romantiek, in de originele pianoversie: de enige moderne opname. Voor zijn debuut op Piano Classics presenteert de Nederlandse pianist Tobias Borsboom een unieke nieuwe opname die zeker de aandacht zal trekken van pianofielen overal ter wereld: het vijfdelige, één uur durende toongedicht dat Vítezslav Novák (1870-1949) componeerde in 1910. Het werk is marginaal bekender geworden door de orkestratie die de componist twee jaar later maakte, maar de grote breedte, melodische rijkdom en weelderige harmonieën van Pan wachten nog steeds op ontdekking door iedereen, behalve de meest toegewijde volger van Slavische wegen. Novak componeerde het werk op het hoogtepunt van zijn kunnen. Het is een pantheïstische, spirituele autobiografie in muziek, een antwoord op het idee van de Griekse god en de mythen die met hem in verband worden gebracht, door middel van zeer kleurrijke, suggestieve muziek. Het woud beweegt en ruist op een manier die aan Dvorak doet denken, maar de zee zwelt ook aan met Debussyiaanse golven van sonoriteit en er zijn hints van Janacek in het broeierige tweede deel van de cyclus, 'sThe Mountains's, dat de sfeer ademt van Novaks beknoptere orkestrale meesterwerk, In the Tatras Mountains. Zoals Tobias Borsboom opmerkt in zijn onschatbare booklet essay, emuleert de cyclus Smetana's Ma Vlast in het nastreven van een cyclische eenheid door het terugkeren van thema's en leidmotieven. Zo verleent het openingsthema 'sPan's een universele, vormende kracht aan het hele werk. Een glorieuze apotheose in C-major - op de schaal van Scriabin, Schönberg en Strauss in hun eigentijdse werken - brengt de finale, 'sWoman's tot een transcendente climax. De pianoversie heeft vele eigen deugden, niet in het minst helderheid van lijn en textuur, die Tobias Borsboom's uitvoering naar voren brengt. Vítezslav Novák werd geboren in Kamenice nad Lipou Bohemen. Novák werd gedoopt als Viktor, maar toen hij naar Praag vertrok om compositie te studeren bij Antonín Dvorák, veranderde hij zijn naam in Vítezslav, om meer aansluiting te vinden bij de Tsjechische identiteit. Nováks vroegste composities werden beïnvloed door de 'smodernen's uit zijn jeugd. Dat waren Grieg, Tsjaikovski en Dvorák, maar ook de Duitse romantici als Brahms en vooral Schumann. Deze composities zijn voornamelijk pianowerken, met typisch romantische namen. In 1897 maakte Novák kennis met Janácek, die zijn belangstelling voor volksmuziek deelde, waardoor Novák serieus werk ging maken van het bestuderen van Tsjechische en Moravische volksmuziek en hij bewerkte veel volksliederen. Dit contact met de volksmuziek kwam tot uiting in Nováks composities en het ging zijn stijl karakteriseren. Latere invloeden waren de werken van Debussy en Richard Strauss. Pan is een toongedicht voor piano in vijf delen. Na de Proloog (proloog) gaat de muziek over in bezielde voorstellingen van drie verschillende natuurlandschappen, bergen, zee en bos. Het laatste deel is een eerbetoon aan 'sde vrouw's en het vrouw-zijn. De muziek is zeer evocatief, landschappelijk, visueel en atmosferisch, terwijl het pianospel van de hoogste orde is, op Lisztiaanse wijze. De Nederlandse pianist Tobias Borsboom is een veelzijdig musicus, die naast zijn solo- en concerto-optredens ook graag samenwerkt met andere theater- en kunstvormen.